- c - dz; ç - ts (bazı yörelerde c ve ç harfinden sonra (i ve ü harfinin dışında) herhangi bir harf gelirse)
Bazı yörelerde c ve ç türkçede kullanıldığı gibi telaffuz edilir. Dersim, Erzincan ve Sivas yörelerinde ise farklı ses varyantları vardır.
Buralarda bu iki harfin ikişer ses varyantı vardır. Seslerden biri türkçe telaffuzunun benzeridir, diğeri ise biraz farklılık göstermektedir.
Diğer ağızlarda bu harfler yalnızca tek ses verirler.
Eğer c ve ç harfinden sonra i ya da ü gelirse, ses tonu türkçedeki c ve ç harfleri ile aynıdır, i ve ü'nün dışında herhangi bir harf gelirse,
telaffuz şekli türkçedeki gibi değildir. C'nin sesi d ve z harflerinin birlikte okunduğu gibi, ç'nin sesi de t ve s harflerinin birlikte okunduğu
gibi telaffuz edilir. Yani c, dz'nin birlikte okunduğunda çıkardığı ses gibi; ç'de, ts'nin birlikte okunduğunda çıkardığı ses gibi.
- tek r ve çift rr
Kırmanckide tek r ve çift rr eğer kelimenin ortasına veya sonuna gelirse, bunların okunuş tarzı birbirinden farklı olur. Tek r sesi kelimenin
ortasında ve sonunda türkçe "arı" kelimesindeki r gibi telaffuz edilir. Fakat r kelimenin başına gelirse, telaffuz şekli çift rr gibidir, yani ağızda
yuvarlanarak sert söylenir.
- ğ harfi
Kırmanckide ğ harfi daima vurguludur ve bu ses gırtlaktan çıkarılır. Kelime başında da yer alabilir.
- tek ses veren iki harf kombinasyonu: kh, ph, th, çh
K, p, t ve ç harflerinden sonra h harfi gelirse, bu harfler normal k, p ve t harflerinden farklı telaffuz edilir, beraber yazıldığında hiç nefes
verilmeden telaffuz edilir.
kh kombinesi: khan, khoçıke, khalık, kherr, khez ...
ph kombinesi: phonc, pheçêke, pho(nc)şeme, phışti, phılıke, phınd, phıncır, phıt, phalın, pheşti, phepug ...
th kombinesi: thembur, thol, thuj, theyr, thizonok, thok, thoraq, thutik, thuz ...
çh kombinesi: çhek, çhem, çhılknayene, çhır, çhep, çhılıke, çhılek, çhılm, çhızayene, çhankıl, çhapole, çhul, çhok, çhêr ...
- x harfi
X harfi ğ harfine yakın bir şekilde telaffuz edilir. X harfi telaffuz edildiğinde gırtlakta bir titreşme olmamaktadır.
|
|
